İçinde bulunduğumuz dünya kısa bir zamana kadar genel olarak üreten ve ürettiğini tüketen toplumların yaşadığı bir alandı. Daha sonrasında yaşamış olduğumuz bazı dönemlerin ardından üretim insan elinden çıkarak sanayileşmeye ve sanayileşmeyle birlikte daha da hızlanmaya başladı. Bu hızlanma sonrasında üreten insanlar ellerini yavaşça çekmeye başladılar. Böylelikle de üretimin artık tüketim hızına neredeyse yetişemediği bir yaşayış halini aldık. Tabi dünya her zaman değişim ve başkalaşım halindedir. Bu üretim ve tüketim hızlanmasının yanında içinde hep var olan üretici ruhlu kişiler de bir anda ortadan kaybolmadılar elbette. Onlar hala toplumdalar ve bir şekilde üretmeye devam ediyorlar. Bazen yalnızca kendilerine yetecek bir üretimle bazen de toplumun her kesimine kolaylık ve yenilik getirecek bir üretimle karşımıza çıkıyorlar.
Üretici dediğimiz kişilerin sayıları aslında sandığımızdan çok daha fazladır. Hatta belki aile üyelerinizden biri ya da birkaçı da üreticidir; fakat farkında değilsinizdir. Hoş çoğu üretici kendinin dahi farkında olmayabilir. Üreticilerin kendilerine, toplumlara ve dünyaya katkıları oldukça fazladır. Bu sebeple ilk olarak üreticilerin kendilerini tanımalarını sağlamalıyız. Kim bilebilir? Belki bu yazıyı okurken aslında bir üretici olduğunuzu anlarsınız.
Üreticiler dünya üzerinde Maker olarak tanımlanırlar. Bu Maker Hareketi hakkında da oldukça fazla bilgi ve çalışma vardır. Bu yazımızda sizlerle birlikte Maker Nedir? Konusunu ve Maker Hareketini inceleyeceğiz. İyi okumalar dileriz!
Maker Nedir?
Maker, ‘Make’ yani (yapma) üretme kelimesinden türeyerek ortaya çıkmış bir kelimedir. Kısaca Maker’ın tanımını yapmak gerekirse Maker, bir şeyleri ortaya koyabilen, üreten kişilere verilen addır.
Çevrenizdeki birçok kişi Maker olabilir. Örneğin çocuğunuz oyuncaklarının içini açıyor, inceliyor ve sonra tekrardan toparlamaya çalışıyorsa çocuğunuz bir Maker olabilir. Hatta bir yemek tarifine sahip kişiler dahi Maker olarak adlandırılabilirler. Kısacası Maker üretim yapıp ortaya bir şeyler koyan herkese verilen genel bir addır; ancak çoğunlukla Maker hitabı teknoloji alanında üretim yapan kişiler için kullanılan bir isimdir. Teknolojik tasarımlar yapan, 3 boyutlu baskı yapan, birbirinden farklı işlevlere sahip elektronik ürün ve aletleri üretmek Maker olarak adlandırılan kişilerin temel ilgi alanlarına örnek olarak verilebilir.
Maker kişiler yani üreticiler her toplumda ihtiyaç duyulan kişilerdir. Maker kişiler sayesinde elimizdeki ürünlerin üretimi ve gelişimi yapılır. Bu sebeple üreticilere çok daha fazla ihtiyacımız vardır.
Çevremizde aslında bir Maker olan; fakat bunun farkında bile olmayan onlarca kişi olabilir. Bunun sebebine baktığımızda çocukluk yaşlarından bu yana kendini keşfedemeyerek, ezberci bir eğitim sistem içerisinde büyümüş ve yalnızca öğretileni bilen, farklı bir düşünce yapısı için destekte bulunulmamış olması olabilir. Eğitim yalnızca okul, sınıf değildir. Kendini tanıma için fırsat verilmeme durumuna evi de katabiliriz. Çocuklar ilk olarak kendilerini aile içerisinde keşfetmeye başlarlar. Burada da en büyük görev elbette ki aileye, ebeveynlere düşmektedir. Ebeveynlerin görev tanımları içerisinde çocuklarının temel ihtiyaçlarını gidermek ve güvenli bir şekilde büyütmek varsa aynı şekilde çocuklarının kendi ilgi alanlarını keşfetmesine uygun ortamı oluşturmak da olmalıdır.
Maker olarak tanımladığımız üreticileri hayal ettiğimiz genç veya yetişkin kimseler olarak hayal edebiliriz; ancak üreticilik 5 yaşında başlamakta ve ilerleyen zamanlarda gelişip büyüyerek devam etmektedir. Bu sebeple özellikle de küçük yaşlarda çocukların Maker olduğu keşfedilmesi onlar için çok büyük artıları da beraberinde getirecektir.
Küçük yaşlarda Maker olarak keşfedilen çocukların büyük teknolojik ürünler yapmalarını bekleyemeyiz elbette. 5-6 yaşlarında kesme-yapıştırma gibi çalışmalar yaparak Maker olmak hakkında sinyaller verseler de uygun eğitimi alırlarsa ilerleyen yaşlarında topluma ve kendilerini fayda sağlayacak yaratıcı ve pratik üretimlerini de yapabilecek seviyeye gelebilirler. Sonuç olarak Maker olmayı küçük bir kıvılcım gibi düşünebilirsiniz. Bu kıvılcım keşfedilirse desteklenerek devasa boyutlara ulaşılabilir. Keşfedilmezse de zamanla sönerek hiç olmamış gibi ortadan kaybolur.
Maker Hareketi Nedir?
Maker hareketi (Maker Movement) dünyada bir akım haline gelen Kendin Yap (Do It Yourself)’in teknoloji ile birleşiminden ortaya çıkan bir harekettir. Eğer bir kişi kendine üretici olduğu için Maker diyorsa Maker hareketi kapsamında o kişi bir Maker olarak kabul edilir.
Maker hareketi denildiğinde yemek yapmaktan model uçak yapmaya, üç boyutlu yazıcılar sayesinde üretilen küçük süs eşyalarından takılara kadar kısacası üretilen her şey kabul edilebilir.
Maker hareketinin öncüsü olarak bilinen Dale Dougherty’nin yapmış olduğu tanıma göre, ‘Maker ruhunun temelinde rekabet yerine paylaşım, para yerine yetenek, ezber bilgi yerine deneyim vardır.’ Maker hareketinde üretim yapan kişiler aynı zamanda bilgilerini ve deneyimlerini başkalarıyla çekinmeden paylaşabilen de kişilerdir. Maker hareketi içerisinde olan Maker kişileri ayıran en önemli husus da bahsettiğimiz gibi şüphesiz onların paylaşımcı olarak bilgi ve deneyimlerini saklamamalarıdır.
Bir Maker Kendini Nasıl Belli Eder?
Herkes üretim yapabilir elbette; ancak bir kişiye ‘Maker’ diyebilmek için bazı koşulları vardır. Bu koşulları şu şekilde sıralayabiliriz:
Maker olarak adlandırılan kişiler araştırmacıdırlar. Daima daha fazlasını keşfetmek için araştırma yaparlar.
Maker meraklıdır. Bir adım sonrasında ne olduğunu, nelerin beklediğini merak eder.
Maker tüketimden daha çok üretimle ilgilenir. Üretim için bir çaba içerisindedir.
Maker aynı zamanda teknolojiyi güncel olarak takip eder.
Maker heveslidir ve harekete geçmek için daima hazırdır.
Maker sabırlıdır. Her zaman baştan başlayarak çalışmalar yapabilir.
Maker sorun değil çözüm odaklıdır. Bir sorunla karşılaştığında sorunun değil çözümünün üzerinde odaklanır.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz hususlar aynı zamanda Maker olan kişilerin kendini dış çevreye belli ettiği durumlardır. Bu sebeple yukarıdaki gibi özelliklere sahip bir kişiyle karşılaştıysanız ya da siz bu şekilde özelliklere sahip iseniz Maker olabilirsiniz.
STE(A)M Eğitimi ve Maker Arasındaki İlişki
Maker olan bir kişi belki 30-40’lı yaşlarına gelmiş; fakat hala Maker olduğunu fark edememiş olabilir. Bunun sebebi içinde bulunduğu ve eğitim aldığı sistemdir. Kişinin kendini keşfedebilmesi için yenilikçi, üretmeye ve inovasyona açık, teorik bilgiyi pratiğe dökerek öğrenme yollarını uygulayan, takım çalışmasına ve bilgi paylaşımına açık bir sistem içerisinde eğitimini alması gerekmektedir. STE(A)M eğitim sistemi ise kişilerin bilim, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematik alanlarında kendilerini keşfetmeleri ve becerilerini deneyimlerle birlikte daha fazla geliştirebilmelerine olanak sağlayan bir sistemdir. Bu sebeple Maker ve STE(A)M kavramlarını birbirine bağlantılı olarak düşünmek son derece önemlidir. Kişiler STE(A)M eğitimi sayesinde aslında içlerinde hep var olan fakat bu zamana kadar keşfedemedikleri Maker özelliklerini keşfedip geliştirebilir ve tasarlayan, üretebilen, girişimci kişiler haline gelebilirler.
İçerisinde bulunduğumuz hayat şartları ve koşulları içerisinde söz sahibi olabilmek için toplumlara fayda sağlayabilecek ürünleri tasarlayıp üretebilmemiz gerekmektedir. Aslında önümüzdeki resme bir adım geriden baktığımızda Do It Yourself, Maker ve STE(A)M eğitim sisteminin bir zincirin halkalarını oluşturduklarını görebilir. Tüm kavramlar birbiriyle bağlantılı ve destekleyicidirler. İnsanlık yapısı gereği üreticidir. Bu üreticilik bazılarımızda diğerlerine oranla daha fazladır. Günümüzün teknolojisi, standartlarını da düşündüğümüzde çağımıza uygun tasarım ve inovasyonlarını yapabilecek kişilerin ortaya çıkması için de STE(A)M eğitim sistemiyle kendini geliştirmiş, üretken nesillere ihtiyacımız vardır.
Tüm resme bir bütün olarak bakabilirsek aslında sorun olarak gördüğümüz çoğu durumu da kolaylıkla çözebiliriz. Bu sebeple lütfen geri bir adım atarak karşınızdaki resme tekrardan bakın. Görüşmek dileğiyle.